O presidente do Tribunal Supremo e do Consello Xeral do Poder Xudicial (CXPX), Carlos Lesmes, e o director da Real Academia Española, Darío Villanueva, presentaron hoxe no Salón de pasos perdidos do alto tribunal o Libro de estilo de la Justicia, que pretende axudar ao bo uso do español por parte de xuíces, avogados e outros operadores xurídicos para que a linguaxe que empregan nos seus escritos alcancen unha maior calidade, modernidade, rigor e comprensión.

A obra, do mesmo xeito que o Diccionario del español jurídico presentado en abril do ano pasado e cuxa versión electrónica deuse a coñecer tamén hoxe, é froito do convenio de colaboración subscrito polo CGPJ e a RAE o 26 de novembro de 2014.

Editado por Espasa e dirixido polo académico da RAE, secretario desta institución e catedrático de Dereito Administrativo Santiago Muñoz Machado, o libro ofrece indicacións sobre normas de escritura; formas de manexar os nomes, as abreviacións e os signos; regras gramaticais; erros frecuentes ou utilización de termos de idiomas estranxeiros, baixo a premisa de que "non pode cumprir a súa función nin gozar de prestixio unha xustiza que non se comprende". A obra poñerase á venda o próximo 31 de xaneiro.

Claridade lingüística

A obra divídese en tres bloques, o primeiro dos cales reúne información lingüística orientada á escritura de textos dentro do ámbito xurídico. Os xéneros e tipos de discursos utilizados nos documentos xurídicos, a morfoloxía e a sintaxe ou os problemas que se expoñen na interpretación dos textos no referente ao seu significado e o seu sentido son algunhas das cuestións que se tratan neste apartado, que ten tamén un capítulo integramente dedicado á ortografía.

Ademais, este bloque contén unha reflexión sobre a importancia da claridade e da precisión na elaboración dos textos xurídicos, redactados con frecuencia nun estilo complexo, críptico e difícil de ler que os afastan do propósito de que non existan obstáculos lingüísticos para que o cidadán comprenda os textos que lle impoñen obrigacións ou lle recoñecen dereitos, sexan leis, sentenzas ou resolucións administrativas.

O segundo bloque do Libro de estilo da Xustiza ten forma de vocabulario e ofrece o significado -e, no seu caso, indicacións gramaticais ou semánticas sobre o seu uso co fin de evitar incorreccións e solucionar dúbidas- dunha selección de palabras e expresións propias do léxico xurídico ou que, pertencendo ao léxico xeral, se empregan habitualmente neste ámbito. Entre esas entradas atópase un repertorio de expresións e locucións latinas.

Por último, o terceiro bloque está constituído por oito apéndices dedicados ás abreviaturas; as siglas; os símbolos alfabetizables (como unidades de medida, elementos químicos ou moedas oficiais); os símbolos ou signos non alfabetizables (os que non están formados por letras, como @ ou %); os numerais; os cargos e tratamentos; as comunidades e cidades autónomas, coas súas provincias, capitais e xentilicios; e os países e capitais, cos seus xentilicios.

Na súa maior parte, os exemplos empregados na obra están inspirados en textos reais localizados tanto nos corpus da Real Academia Española como no corpus de sentenzas ao que permite acceder o buscador de xurisprudencia do Consello Xeral do Poder Xudicial.

O 'Diccionario del español jurídico', na internet

O Libro de estilo de la Justicia vén complementar o Diccionario del español jurídico, cuxa edición impresa está dispoñible desde abril do ano pasado e do que hoxe se presentou a súa versión electrónica, accesible a partir de mañá.

Deste xeito, o dicionario poderá ser consultado por calquera cidadán con acceso a internet na páxina web da Real Academia Española www.rae.es. Tamén se poderá acceder a el desde a sección Destacamos da portada da web do Consello Xeral do Poder Xudicial www.poderjudicial.es.

A obra, que conta con máis de 30.000 entradas, é o primeiro dicionario xurídico no que se aplicaron os criterios lexicográficos modernos: definicións breves que ofrecen a maior información posible co menor número de palabras e fragmentos de textos históricos ou actuais, referencias á lexislación e parágrafos de sentenzas e exposicións doctrinais que orientan sobre o uso correcto de cada vocábulo, seguindo o método empregado por primeira vez no Diccionario de autoridades que viu a luz no século XVIII.

O Diccionario del español jurídico, ademais, terá no futuro unha versión panhispánica, que incluirá os vocábulos, locuciones e acepcións do léxico xurídico dos países iberoamericanos.

Unha linguaxe accesible á sociedade

Durante a súa intervención no acto de presentación do Libro de estilo e da versión electrónica do dicionario, o presidente do Poder Xudicial, Carlos Lesmes, sinalou que "se a democracia garante a participación dos cidadáns na configuración e o exercicio do poder, é evidente que ese poder público debe manifestar a súa vontade nunha linguaxe accesible á sociedade, de modo que unha linguaxe que non entenda a cidadanía dificilmente poderá ser cualificada como unha linguaxe democrática".

"En consecuencia, tecnicismo, rigor e seguridade xurídica necesariamente ha resultar compatibles con claridade, concisión e precisión", engadiu Lesmes, que no prólogo ao Libro de estilo destaca a importancia de dispoñer dunhas pautas que faciliten ao cidadán a comprensión das resolucións xudiciais "dado que, a diferenza dun escritor de ficción, o xurista non traballa con personaxes, senón que o fai con persoas"-

No mesmo sentido, o académico Muñoz Machado afirma no texto de presentación do Libro de estilo de la Justicia que a obra "propúxose ser útil a todos os operadores xurídicos, calquera que sexa o poder do Estado ao que pertenzan ou co que se relacionen. Tamén, desde logo, aos cidadáns, que son os destinatarios finais da maioría das normas e decisións, e quen se benefician delas ou soportan os seus agravios".